Sure Başlıkları

Kur'an-ı Kerim'de surenin başına yada yazma eserlerde konu başlıklarına yapılan tezhiblerdir. Kendi devrinin özelliklerini gösterir.Bu tezhibler çeşitli komposizyonlar şeklinde gözümüze çarpmaktadır.

Kenar suyu (bordür)

Hatla, tezhib veya halkar arasını ayırıcı bir unsur olarak görmekteyiz. Bilhassa denge açısından hatla, halkar arasında hoş bir görünüm sergilemektedir.

Hatime

Hatimeler eserlerin bitiş sayfasıdır. Müzehhibinin adının geçtiği dualarla bitirilen sayfa olan hatime sayfası, hattatın imzasının bulunduğu sayfadır. Hattatın imzası arapça ''ketebe'' yazdı anlamına gelir.Kitabın bittiğini, bize bildiren bir sayfadır.

Türk Süsleme Sanatı

Rozetler : Dairesel formlar , tamamlayıcı bir unsur olarak komposizyolarda kullanılır.
Şemseler : Genelde yazma eserlerin zahriye sayfalarında gördüğümüz şemseler her yüzyılın özellğine göre farklılık gösteren , kelime anlamı güneş olan formlardır.
Köşebend Koltuklar : Diktörtgen, kare ve geometrik şekillerde oluşmuş yazı kenarı , boş alanların uygun komposizyonlarla doldurulmuş halidir.
Tepelikler : Tezhiblenen eserin tepe kısmına o eserin ihtişamını biraz daha arttırmak için kullanılan uyumlu formlardır.

Hayvansal Kaynaklı Motifler

Sitirilize dediğimiz Selçuklu döneminde bilhassa kullanılan kartal ,aslan ,kaplan ,geyik , kuş , at ve bazı...Ejder ve Simurg Selçuklular döneminde en sık kullanılan desenlerdir.
Rumiler : İslamiyet'in kabülünden sonra hayvan desenlerinin kullanımı sakıncalı olduğu düşünülerek , güç ve hakimiyet temsili olan hayvan figürleri rumi adı altında toplanmıştır.Kelime anlamı Anadolu'dur.Rumiler şekillerine göre yalın , dilimli ve kanatlı olmak üzere üçe ayrılırlar. Yer aldıkları formlara göre ;
Sarmal Rumi : Alttan ve üstten birbirini saran rumilerdir. Hurde Rumi : Rumilerin içinin daha küçük rumilerle doldurulmasından oluşur. Sencide Rumi : Tamamen rumilerden oluşan dengeli komposizyonlardır..

Bitkisel Motifler

1-) Çiçekler : hatayi ve pençlerden oluşmaktadır. hatayi, çiçeğin enine kesilmiş halidir. Penç ise çiçeğin tepeden görünüşüdür. Çiçekler çanak yaprak , taç yaprak ve göbek şeklinde oluşur.
Yarı Sitilize uslüpte olanlar; (doğaya yakın bir şekilde resmedilmiştir) Naturalist uslüpta olanlar; aslına uygun olarak çizilir. 18. ve 19. y.y'lar da batının etkisi görülmektedir.Barok ve rokoko tarzında olduğu gibi.
2-) Yapraklar : Tam sitilize , yarı sitilize ve doğal olmak üzere üç kısımda incelenebilir. Bilhassa saz uslübu dediğimiz tarz Şah Kulu'nun İran'dan getirdiği tarz yaprakta farklı komposizyonların oluşmasına sebeb olmuştur.
3-) Ağaçlar: Başta selvi olmak üzere meyveli ve çiçekli ağaçları tezhip ve minyatürlerde sıkça görmekteyiz.Bilhassa ''koltuk'' dediğimiz yazının yanında bulunan ve genelde dikdörtgen şeklindeki boşluklarda bulunmaktadır.

Zahriye ve Serlevha

"Zahriye" (arapça kökenli olup sırt kelimesinden türemiş bir kelimedir) adıyla ilk sayfada görmekte olup ve bu sayfayı Fatih döneminde iki ,Kanuni döneminde tek sayfa şeklinde görmekteyiz. Zahriye sayfası kitapla ilgili bilgiyi veren sayfadır. Zahriye sayfasından sonra gelen Serlevha'nın ( farsça kökenli olup ) en önemli özelliği simetrik oluşudur. Kur'an-ı Kerim'de ki Bakara ve Fatiha süreleri örnek olarak verilebilir.

Diğer bazı motifler

Duraklar : Kur'an-ı Kerim'de sure aralarını , diğer eserlerde cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılan altınla ve renkli olarak çalışıldığı gibi şekillerine göre geometrik,altı,beş,üç köşeli,yaprak ve zencerek şeklinde gözüken şekillerdir. Münhaniler : Bir kökten çıkarak birbiri ardınca devam eden ve hayvan figürlerden esinlenerek sitirilize edilmiş tarzdır.15. y.y' a kadar hükmünü sürdürmüştür.
Bulut : Doğada olduğu gibi resmedilen bulutlar serbest olarak kullanılırlar.Dönemlerine göre değişim gösterirler.
Geometrik Motifler : En fazla Mısır'da görülen bu motifler , eşkenar üçgen , dikdörtgen , kare motifler şeklinde olup bize sonsuzluğu ifade eden şekillerdir.Türk süsleme sanatında Mühr-i Süleyman buna en güzel örnektir.
Zencerek : Birbiri içinden geçen çark sistemini anımsatan bu desenler , ikili ,üçlü , dörtlü ve altılı geçme şeklinde gözükürler. Genelde altın zemin üzerine çalışıldığı gibi renkli olanları da vardır.